Odbudowa w stylu amerykańskim: 1950-1967

Grecja lat 50. była państwem zdemoralizowanym, rozbitym i słabym. Pozostawała też w orbicie polityki amerykańskiej, angażując się w 1950 r. w wojnę koreańską, a rok później przystępując do NATO. Na arenie wewnętrznej ambasada USA -nadal główny ośrodek, gdzie zapadały decyzje wprowadziła system wyborczy oparty na zasadzie: „zwycięzca bierze wszystko”. Dzięki temu zapewniła prawicy władzę przez następne dwanaście lat. Zakazano wszelkiej działalności lewicowej, a ci działacze, którym udało się uniknąć obozów „reedukacyjnych” lub plutonów egzekucyjnych (legalnych bądź samozwańczych) wyemigrowali do Europy Wschodniej, skąd wrócili dopiero po roku 1974.

Decydujące wybory w 1952 r., pierwsze po wojnie domowej, wygrała skrajnie konserwatywna partia Stronnictwo Greckie, na której czele stał generał Papagos. Po jego śmierci przywództwo objął umiarkowany liberał Konstantinos Karamanlis. Za jego rządów osiągnięto pewną stabilizację polityczną i sukcesy gospodarcze, zwłaszcza po odzyskaniu tradycyjnych greckich rynków zbytu w Niemczech. Jednakże lata 50. były również okresem masowej ucieczki ludności wiejskie), która w poszukiwaniu pracy tysiącami emigrowała do Australii, Ameryki i Europy Zachodniej lub przynajmniej do największych aglomeracji w Grecji.

Największym kryzysem politycznym tego okresu okazała się sprawa Cypru, na którym od lat Grecy toczyli terrorystyczną kampanię przeciwko rządom brytyjskim i gdzie od czasu do czasu niemal dochodziło do wybuchu regularnej wojny grecko-tureckiej W 1960 r. Wielka Brytania wymyśliła prowizoryczne i nieskuteczne rozwiązanie te] kwestii, przyznając wyspie niepodległość, ale be możliwości samostanowienia i przyłączenia się do Grecji Posunięcie to poważnie nadszarpnęło tradycyjnie znakomite stosunki grecko-brytyjskie powszechnie uznano bowiem, że Londyn kierował się w tym wypadku wyłącznie interesem swych dwóch baz wojskowych na Cyprze (do dziś sprawuje nad nimi kontrolę).

W 1961 r. atmosfera polityczna była bardzo napięta z powodu wysokiego bezrobocia, kwestii cypryjskiej i udostępnienia Amerykanom terytorium greckiego pod budowę baz atomowych. Kiedy więc Karamanlis ponownie wygrał wybory, podejrzewano oszustwo dokonane przez armię i króla. Coraz częściej wybuchały strajki, me tylko w przemyśle, ale i w rolnictwie, a król Paweł i autokratyczna, faszyzująca królowa Frederyka stali się celem otwartych ataków w parlamencie i podczas ulicznych demonstracji. Skrajna prawica poczuta się zagrożona „komunistycznym powstaniem straciła wiarę w swe wpływy wśród wyborców i w maju 1963 r. w Salonikach zorganizowała zabójstwo posła lewicy, Grigorisa Lambrakisa. (Zabójstwo i próba jego zatuszowania są tematem przetłumaczonej również na język polski i sfilmowanej powieści sensacyjnej Vassilisa Vassilikosa . W wyniku tych dramatycznych wydarzeń Karamanlis rozwiązał parlament, przegrał nowe wybory i wyjechał z kraju.

Nowy rząd pierwszy nieprawicowy od 1935 r. utworzyła Unia Centrum Giorgiosa Papandreu, która uzyskała decydującą, niemal pięćdziesięcio osobową przewagę w parlamencie. Unia utrzymała się jednak u władzy zaledwie niecałe dwa lata. Sity konserwatywne, na których czele stali wysocy oficerowie armii i ich konstytucyjny zwierzchnik, nowy król, 23 letni Konstantyn II, me pogodziły się z porażką. Ponieważ bezpieczne i skuteczne sprawowanie władzy w Grecji zależało nie tylko od nominacji politycznych, ale i od obsadzenia stanowisk w armii najpilniejszym zadaniem Papandreu była reforma wojska. Jego pierwszy minister obrony nie stanął na wysokości zadania i kiedy zajęty był śledztwem w sprawie prawicowych oszustw wyborczych w 1961 r„pojawiły się nagle dowody” lewicowego spisku, w który zamieszany miał być syn Papandreu, Andreas (minister w rządzie ojca). Oskarżenia te wywołały kryzys i Giorgios Papandreu postanowił przejąć ministerstwo obrony, na co nie uzyskał jednakże wymaganej zgody króla Premier zrezygnował, licząc na poparcie wyborców, ale król, zamiast zarządzić nowe wybory, namówił członków Unii Centrum wśród nich niedawnego premiera Grecji, Konstantinosa Mitsotakisa do porzucenia obozu Papandreu i stworzenia rządu koalicyjnego. Pośród strajków, dymisji i masowych demonstracji rząd utrzymał się półtora roku. Nowe wybory wyznaczono na 28 maja 1967 r. Wypadki potoczyły się jednak zupełnie inaczej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *